WCAG, czyli Web Content Accessibility Guidelines, to zestaw międzynarodowych wytycznych określających, jak projektować strony internetowe i aplikacje w sposób uwzględniający potrzeby wszystkich użytkowników, w tym osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Wytyczne te stanowią praktyczne wskazówki umożliwiające tworzenie treści cyfrowych, które są dostępne dla osób niewidomych, niedowidzących, niesłyszących, mających trudności z poruszaniem się, a także zmagających się z zaburzeniami poznawczymi, intelektualnymi czy neurotypowymi różnicami.
Zrozumienie i stosowanie wytycznych WCAG nie tylko wspiera osoby z niepełnosprawnościami, ale także poprawia ogólną jakość doświadczenia użytkownika (UX), sprawiając, że treści cyfrowe stają się bardziej przejrzyste i funkcjonalne dla wszystkich.
Regulacje prawne w Polsce, czyli kto musi przestrzegać WCAG
Do czerwca 2025 roku w Polsce obowiązuje standard WCAG 2.1. , który dotyczy wyłącznie instytucji publicznych, takich jak:
- ministerstwa i urzędy,
- jednostki sektora finansów publicznych,
- państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej.
Jednak od 28 czerwca 2025 roku, wchodzi w życie ustawa, na mocy której wymogi dostępności cyfrowej będą dotyczyć także firm prywatnych.
Standard WCAG 2.1 zostaje zastąpiony przez nowszą wersję WCAG 2.2. i dotyczy również podmiotów takich jak:
- sklepy internetowe,
- usługi cyfrowe,
- aplikacje mobilne,
- systemy płatności online.
Oznacza to, że zarówno instytucje publiczne, jak i firmy prywatne świadczące usługi dla szerokiego grona odbiorców, będą musiały dostosować swoje serwisy i aplikacje do wymogów dostępności cyfrowej WCAG 2.2.
Zgodnie z przepisami przejściowymi, nie ma potrzeby wstecznego dostosowywania materiałów już umieszczonych na stronie.
WCAG 2.2 (Web Content Accessibility Guidelines) składa się z 13 wytycznych definiujących cechy poszczególnych elementów treści internetowych, które mają wpływ na ich dostępność. - co to za wytyczne i jak ich przestrzegać?
Zasady WCAG
WCAG 2.2 składa się z 13 wytycznych, które organizowane są wokół czterech głównych zasad:
- postrzegalność (perceivable),
- funkcjonalność (operable),
- zrozumiałość (understandable),
- solidność (robust) - w polskim i unijnym prawie określana jako kompatybilność.
Te zasady nie są czysto techniczne – mają na celu uwzględnienie potrzeb różnych użytkowników. Obejmują zarówno osoby, które:
- nie widzą i korzystają z czytników ekranu,
- nie mogą korzystać z myszy, więc obsługują strony klawiaturą,
- powiększają treści lub zmieniają kolory, aby lepiej widzieć,
- używają technologii asystujących do nawigacji po stronach.
Każda zasada zawiera konkretne wytyczne (łącznie 13).
Zasada 1 - postrzegalność (perceivable)
Spraw, by użytkownicy mogli korzystać ze strony lub aplikacji za pomocą dostępnych dla nich zmysłów.
Jak to osiągnąć?
- Alternatywy tekstowe dla treści nietekstowych:
- dodaj opisy alternatywne (alt) do zdjęć i grafik, aby osoby niewidome mogły je zrozumieć,
- zapewnij transkrypcje tekstowe dla nagrań audio i wideo.
- Przystępność mediów zależnych od czasu:
- dodaj napisy do filmów dla osób niesłyszących,
- stosuj audiodeskrypcję, czyli opisy dźwiękowe dla ważnych elementów wizualnych w filmach.
- Struktura i czytelność treści:
- używaj logicznych nagłówków i list, aby treści były łatwe do zrozumienia,
- stosuj wyraźne kontrasty kolorów (min. 4,5:1) i unikaj polegania wyłącznie na kolorze, by przekazać informacje.
- Responsywność i skalowanie:
- zapewnij, że treści są czytelne po powiększeniu do 200%,
- strona powinna automatycznie dostosowywać się do szerokości ekranu użytkownika.
Zasada 2 - funkcjonalność (operable)
Spraw, by użytkownicy mogli znajdować i używać treści oraz funkcji, niezależnie od sposobu nawigacji.
Jak to osiągnąć?
- Obsługa za pomocą klawiatury:
- umożliw obsługę wszystkich funkcji bez użycia myszy – wystarczy klawiatura.
- Sterowanie ruchem i animacjami:
- zapewnij możliwość wstrzymania, zatrzymania lub wyłączenia animacji i ruchomych treści,
- unikaj treści, które migają więcej niż 3 razy na sekundę, aby zapobiec ryzyku napadów epilepsji.
- Ułatwienia w nawigacji:
- dodaj linki typu „Przejdź do treści”, aby szybko ominąć powtarzalne elementy,
- używaj zrozumiałych tytułów stron i opisowych linków, które jasno mówią, dokąd prowadzą.
- Widoczność fokusu:
- upewnij się, że aktywne elementy (np. przyciski, linki, pola formularzy) są wyraźnie zaznaczone, gdy zostaną wybrane lub zaznaczone przez użytkownika, np. podczas nawigacji klawiaturą. Dzięki temu osoby korzystające z klawiatury łatwo zauważą, który element jest aktualnie aktywny.
- Nowe wymagania WCAG 2.2:
- minimalny rozmiar celów dotykowych – przyciski i linki powinny mieć co najmniej 24×24 px,
- możliwość obsługi gestów przeciągania za pomocą prostych alternatyw (np. klawiaturą).
Zasada 3 - zrozumiałość (understandable)
Spraw, by użytkownicy mogli w łatwy sposób zrozumieć treści i sposób działania strony lub aplikacji.
Jak to osiągnąć?
- Prosty i zrozumiały język:
- unikaj żargonu – używaj prostego języka, dostosowanego do odbiorcy,
- wyjaśniaj skróty i trudne pojęcia w prosty sposób.
- Spójność i przewidywalność:
- zachowuj spójny wygląd i działanie elementów na wszystkich podstronach,
- nie zmieniaj automatycznie kontekstu (np. nie przekierowuj użytkownika bez jego zgody).
- Pomoc w wypełnianiu formularzy:
- dodawaj etykiety do pól formularzy, które jasno informują, co należy wpisać,
- zapewnij czytelne komunikaty o błędach i wskazówki, jak je poprawić (np. „Podaj poprawny adres e-mail”).
- Nowe wymagania WCAG 2.2:
- spójność etykiet formularzy – opisy pól muszą być jednoznaczne, aby ułatwić obsługę osobom korzystającym z czytników ekranowych.
Zasada 4 - kompatybilność (robust)
Spraw, by treści i funkcje działały poprawnie w różnych programach i na różnych urządzeniach.
Jak to osiągnąć?
- Poprawny kod zgodny ze standardami:
- twórz strony zgodnie z aktualnymi standardami HTML i CSS, aby były obsługiwane przez wszystkie przeglądarki.
- Wsparcie dla technologii asystujących:
- zapewnij, aby czytniki ekranu mogły poprawnie odczytać treści,
- umożliwiaj zgłaszanie zmian stanu, np. pojawienia się komunikatu o błędzie lub wyskakującego okna.
- Nowe wymagania WCAG 2.2:
- brak wymogu poprawności kodu jako osobnej wytycznej – chociaż poprawny kod jest nadal ważny, ocenia się go w kontekście ogólnej kompatybilności z technologiami asystującymi.
Poziomy zgodności z wytycznymi WCAG
Wytyczne WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) definiują trzy poziomy zgodności, które wskazują stopień, w jakim treści internetowe są dostępne dla użytkowników, w tym osób z różnymi niepełnosprawnościami.
1. Poziom A (minimum dostępności)
- Jest to najniższy poziom zgodności i określa podstawowe wymagania, które muszą zostać spełnione, aby strona była w ogóle dostępna.
- Przykłady wymagań:
- zapewnienie alternatywnego tekstu dla obrazów (atrybut alt),
- umożliwienie nawigacji po stronie za pomocą klawiatury,
- uikanie elementów wywołujących migotanie, które mogą powodować ataki epilepsji.
2. Poziom AA (średni poziom dostępności)
- Ten poziom jest bardziej wymagający i obejmuje zarówno kryteria z poziomu A, jak i dodatkowe wymagania. Poziom AA jest standardem w wielu przepisach prawnych, w tym w europejskiej Dyrektywie o dostępności.
- Przykłady wymagań:
- zapewnienie odpowiedniego kontrastu między tekstem a tłem (np. 4,5:1 dla tekstu standardowego),
- dodanie opisów do wideo, aby osoby niewidome mogły zrozumieć zawartość,
- unikanie użycia kolorów jako jedynego sposobu przekazywania informacji (np. zaznaczenie błędów w formularzu nie tylko kolorem, ale także tekstem).
3. Poziom AAA (najwyższy poziom dostępności)
- Jest to najbardziej zaawansowany poziom zgodności, który obejmuje wszystkie kryteria z poziomów A i AA oraz dodatkowe, bardziej rygorystyczne wymagania.
- Przykłady wymagań:
- kontrast między tekstem a tłem na poziomie 7:1,
- zapewnienie języka migowego w materiałach wideo,
- ograniczenie długości linii tekstu, aby ułatwić czytanie,
- zapewnienie wielu sposobów nawigacji (np. wyszukiwanie, mapa strony, menu).
Jak przestrzegać wytycznych WCAG?
Wdrożenie i utrzymanie zgodności z wytycznymi WCAG wymaga konsekwentnego działania na wielu etapach tworzenia i zarządzania stroną internetową. Poniżej przedstawiamy istotne elementy, które pomogą w skutecznym przestrzeganiu zasad WCAG:
- Audyt dostępności - regularnie testuj stronę pod kątem dostępności, korzystając z narzędzi takich jak WAVE, Lighthouse czy Axe.
- Zaangażowanie użytkowników - konsultuj projekt strony z osobami z różnymi potrzebami, aby upewnić się, że treść jest dla nich dostępna
- Ciągłe szkolenie zespołu - upewnij się, że projektanci, deweloperzy i twórcy treści są świadomi wymogów WCAG i stosują je na każdym etapie tworzenia strony.
- Monitorowanie zmian - po wprowadzeniu nowych funkcji lub treści przetestuj ich zgodność z WCAG, aby uniknąć problemów z dostępnością.
Korzyści z wprowadzania wymogów WCAG
Zapewnienie zgodności stron internetowych z wytycznymi WCAG niesie wiele korzyści, zarówno społecznych, jak i biznesowych. Przede wszystkim zwiększa dostępność stron dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, takich jak osoby niewidome, niedowidzące, niesłyszące, z ograniczeniami ruchowymi czy trudnościami poznawczymi. Dzięki temu strony stają się bardziej inkluzywne i łatwe w obsłudze dla wszystkich użytkowników, co sprzyja wyrównywaniu szans społecznych i eliminowaniu barier cyfrowych.
Dostosowanie strony do zasad dostępności poprawia ogólne doświadczenia użytkowników – intuicyjna nawigacja, wysoki kontrast czy możliwość korzystania z klawiatury zamiast myszy to udogodnienia, które doceniają również osoby starsze czy użytkownicy mobilni. WCAG wpływa także na lepszą optymalizację dla wyszukiwarek (SEO), ponieważ wytyczne takie jak odpowiednia struktura nagłówków czy teksty alternatywne dla obrazów pomagają w indeksowaniu treści przez algorytmy.
Podsumowanie
Warto pamiętać również o tym, że dbanie o dostępność cyfrową wzmacnia również wizerunek marki jako odpowiedzialnej społecznie i inkluzywnej, budując zaufanie klientów. Strona spełniająca te standardy jest nie tylko bardziej funkcjonalna, ale też efektywna biznesowo, co przekłada się na lepsze wyniki i konwersje.
